اسرار دخمه زرتشتیان
این قسمت از مجله گردشگری افرا گشت کهن برای آن دسته از دوستانی است که علاقه به دانستن اطلاعات راجع به دنیای مردگان قبل از اسلام دارند، میباشد.
باید به آنها بگویم برای این کار باید یک سفربه شهر یزد و دخمه زرتشتیان یزد داشته باشند، تا با سبک زندگی و معماری های آن دوران آشنا شوند و از راز های پنهان شده در این مکان مطلع شوند. قبل از اینکه شما را با این مکان حیرت آمیر آشنا کنم بهتر است ابتدا معنی نام این مکان را بدانید. دخمه به این معناست که ، در گذشته بناهایی از جنس خشت های خام وجود داشت که استفاده های زیادی از جمله برای انجام مراسم های دینی و مذهبی مردم پس از مرگشان بوده است.
زرتشتیان، وارثان یکی از پرنفوذترین ادیانِ ایرانیِ خالص، اعتقادات جالبی درباره‌ی مرگ دارند. آنها باور دارند که مرگ، اهریمنی است و اهریمن است که دیو مرگ را بر آدمیان چیره می‌کند. هر قدر که متوفی در زندگی پاک‌تر بوده باشد، جنازه‌ی او اهریمنی‌تر است زیرا اهریمن برای چیره کردنِ مرگ بر او، تلاش بیشتری کرده است. برعکسِ مرگ، «زمین» یا «خاک» که مادرِ آدمیان تلقی می‌شود، کاملاً اهورایی است و هرگز نباید آن را با جنازه‌ی مرگ‌آلودِ اهریمنی آلوده کرد. به همین دلیل، آنان جنازه‌ها را در جاهایی با نامِ «اُستودان» (استخوان‌دان) یا همان دخمه میگذاشتند. البته اکنون چنین رسمی ندارند و اتفاقاً همین امر است که بازدید از این مکان را تبدیل به کاری این‌قدر جذاب و مرموز می‌کند.
زرتشتیان از قدیم مردگان خود را بعد از انجام دادن یک سری رسوم و برگزاری مراسم ها درون این دخمه ها میگذاشتند. این دخمه ها یا به صورت طبیعی یا به دست خود آنها ساخته می شد و برای اینکه کرکس ها به آنها دست یابند آنها را در بالای کوه قرار داده و بعد از از بین رفتن گوشت آنها استخوان آنها را برای جلوگیری از آلوده شدن توسط خاک ، درون چاه میانداختند.
این دخمه در 15 کیلومتری شهر یزد بر روی کوهی کوتاه در نزدیکی منطقه صفائیه واقع شده که نام دیگر آن برج خاموش یا برج سکوت است. با رسیدن به این منطقه به عمارت هایی می رسید که یکی قدیمی تر از دیگری است . زرتشتیان برای اینکه آلودگی این دخمه به محل زندگیشان نرسد ، دخمه ها را به دور از محل زندگی خود بنا می کردند. سبک معماری این دخمه ها به شکل گنبدی شکل بوده که همه جای آن با تکه سنگ هایی پوشیده شده که به سه بخش تقسیم میشوند : مردانه، زنانه و بچه گانه
قسمت مردان انتهای دخمه چسبیده به دیوار است ،قسمت زنان دایره ی وسطی بوده و دردایره دور آن مختص به کودکان است و در مرکز این مکان چاهی وجود دارد که محل انداختن استخوان ها میباشد.
در میان دخمه ها دو دخمه از همه مهتر است یکی دخمه گلستان که به دوران قاجار بر میگردد و دیگری دخمه مانکجی هاتریاست که برای شخصی زرتشتی اما با اصالت هندی بوده، میباشد. ضلع شمالی این کوه که دخمه ها در آن قرار دارد را کوه دخمه می گویند. در این منطقه بنا های خشتی دیگری هم وجود دارد که مربوط به دوران صفویه میباشد و مردم از آنها به عنوان ساختمان های رفاهی استفاده میکردند.
در مجله گردشگری افراگشت کهن بخوانید.