راز جعبه سیاه هواپیما
هرجای دنیا وقتی برای یک هواپیما اتفاقی می افتد، همه ی کادر تحقیقات تلاش خود را میکند تا جعبه سیاه هواپیما را پیدا کنند، تا از چگونگی اتفاق سر در بیاورند. جعبه سیاه هواپیما که همه اطلاعات یک هواپیما در آن وجود دارد در هر شرایط ماندگار است و اتفاقی برایش نمی افتد. برخی اوقات چند ماه یا هفته طول میکشد تا این جعبه سیاه که رنگش هم سیاه نیست پیدا شود و تا آن را پیدا نکنند صحبتی راجع به آن اتفاق گفته نمیشود. اما برای همه ما این سوال پیش آمده که این جعبه سیاه چیست و چه ویژگی دارد و کجای هواپیما قرار دارد که در هر شرایطی سالم می ماند و اطلاعات را محفوظ نگه میدارد. با افراگشت کهن همراه شوید تا این راز را افشا کنیم.
تا به حال همه ی ما فکر میکردیم جعبه سیاه هواپیما یک عدد بوده ولی باید گفت که در هر هواپیما دو جعبه سیاه وجود دارد با وظیفه های مختلف. یکی از جعبه ها برای ثبت اطلاعات پرواز مانند کنترل پرواز و عملکرد موتور هواپیما میباشد که نامش (اف دی آر) است و دیگری تمامی صدا ها و گفتگوهای داخل کابین خلبان را ضبط میکند که نامش (سی وی آر) میباشد. این جعبه سیاه علاوه بر صدای خلبان صدای کارکنان هواپیما، تماس های خلبان با برج مراقبت، صدای موتور هواپیما، صدای آژیر، صدای انفجار و سانحه را به طور دقیق ثبت می کند. با یافتن این جعبه میتوان چگونگی اتفاق و عوامل تاثیر گذار حادثه را شناسایی کرد. بر عکس صفت این جعبه که سیاه است رنگ این جعبه سیاه نبوده بلکه رنگ نارنجی بسیار براقی دارد تا بتوانند در بین لاشه های هواپیما آن را پیداکرد.
در اینجا این سوال پیش می آید که اگر این جعبه سیاه نیست، چرا این صفت را به آن داده اند؟ برخی ها گفته اند که این جعبه در ابتدا به رنگ سیاه بوده و بعدا تغییر رنگ داده و این صفت روی آن باقی مانده است. از طرف دیگر گفته شده که در برخی از شاخه های علمی و مهندسی آمده هر دستگاه وسیستمی که اطلاعات داخل آن مشخص نیست جعبه سیاه نامیده میشود و این جعبه نیز به خاطر اینکه تا قبل از بررسی آن اطلاعات درونش مشخص نیست جعبه سیاه نامیده می شود. در مقابل جعبه سیاه و غیر شفاف، جعبه سفید و شفاف وجود دارد که در این جعبه همه اطلاعات واضح و آشکار است.
همانطور که گفته شد این جعبه به گونه ای طراحی شده که دربرابر هر آسیبی مقاوم بوده واتفاقی برایش نمی افتد اما باز هم این جعبه را در جایی قرار میدهند که صدمه ای به آن وارد نشود. برای محفوظ ماندن این جعبه آن را در دم هواپیما قرار میدهند. همانطور می دانیم دم هواپیما از همه جای آن امن تر است و اگرآتش سوزی هم اتفاق بیوفتد آخرین قسمتی که آتش میگیرد دم هواپیما می باشد. با توجه به اینکه اطلاعات این جعبه بسیار مهم است و برای محافظت بهتر از این اطلاعات جعبه را با لایه نازکی از آلومینیوم که باعث مقاومت آن در برابر آتش میشود و روکشی از جنس فولاد ضد زنگ یا تیتانیوم که در برابر پوسیدگی مقاوم است، می پوشانند. به این ترتیب جعبه در برابر همه آسیب ها مقاوم میشود.
جعبه سیاه باید در برابر نیرو گرانش 3400 که معادل سرعتی حدود 310 مایل بر ساعت است قوی باشد و هنگامی که بر اثر حادثه با شتابی زیاد به بیرون پرتاب میشود برای آن اتفاقی نیوفتد. ویژگی بعدی این جعبه این است که جعبه سیاه میتواند در گرمایی معادل 2000 درجه فارنهایت مقاوم باشد. این جعبه نیز قادر است در عمق بیست هزار فوتی هر 30 ثانیه یک بار از خود سینگال خارج کند . سینگال های این جعبه با گوش شنیده نمیشود و فقط توسط سونار زیر دریایی و رادار ها قابل تشخیص است . این جعبه با باطری کار میکند که عمر آن 6 سال است. این جعبه در برابر هر سانحه ای مقاوم بوده و هیچ صدمه ای نمی بیند و این را هم یادتان باشد که جعبه سیاه هواپیما دو عدد بوده و در صورت پیدا نشدن یکی از انها میتوان از دومی آن استفاده کرد و تصور اینکه این جعبه ها از بین برود غیر ممکن است. جعبه سیاه اطلاعاتی حداقل 25 ساعته، داده های مربوط به ارتفاع، سرعت و وضعیت پرواز را در خود ذخیره میکند. در جعبه سیاه مربوط به صوت نیز این ظرفیت تا 2 ساعت میباشد البته برای شناسایی سانحه داده های صوتی مربوط به 30 دقیقه کافیست. در برخی موارد این زمان برای بررسی سانحه کافی نیست به همین خاطر این جعبه را طوری طراحی کردن که تا 2 ساعت را بتواند در خود ذخیره کند.