قلعه فورگ بیرجند
شاید نام فورگ روستایی با قلعه های زیبا را در استان خراسان جنوبی نشنیده باشید. این منطقه زیبا که در دامنه کوه مومن‌آباد قرار دارد و از مکان های دیدنی و باستانی خراسان جنوبی به شمار می آید و یکی از روستاهای شهرستان بیرجند محسوب می شود.
کاربرد قلعه فورگ
در زمان حکومت اسماعیلیان افرادی در این قلعه ها زندگی می کردند تا از مبارزات و آسیب هایی که حکومت عباسیان وجود داشت در امان بمانند. قلعه فورگ نیز مهمترین محل حضور اسماعیلیان بعد از قلعه الموت محسوب می گردد. این قلعه بزرگ و زیبا با نام قلعه میرزا رفیع خان نیز شناخته می گردد. این اثر تاریخی در تاریخ ۲۸/ ۱۲/ ۱۳۷۹ با شماره ۳۴۵۰ در فهرست آثار ملی به ثبت شده است.
زمان ساخت قلعه فورگ
ساخت قلعه فورک در زمان نادر شاه افشار آغاز شد و در زمان میرزا رفیق خان ساخت آن به پایان رسید. جالب است بدانید که در زمان حکومت قاجاریه درگیری و کشمکش های زیادی بین حاکم نشین قاینات و حاکم نشین فورگ رخ داد که در نهایت منجر به کشته شدن میرزا رفیع خان گردید و باعث شد که قلعه به تصرف حاکم وقت در بیایید. در اوایل دوران قاجار استادی به نام ابوسعید جزیکی تعمیراتی بر روی این بنا انجام داد. تاریخ ساخت این بنا طبق نوشته ای که در کتاب دیوان نامه نوشته محمد رفیع بن عبدالکریم در سال 1125 ذکر شده است. این قلعه حدود ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ متر بر بالای تپه ای بنا شده است.
معماری قلعه فورگ
در رابطه با معماری قلعه می توان به این موضوع اشاره کرد که از سمت شرق به غرب دارای سه بخش عمده می باشد: بخش اول شامل انبار علوفه، محل نگهداری حیوانات، محل زندگی خدمتکاران و حوض انباری است. بخش دوم در مرکز قلعه قرار دارد و کمی بالاتر از بخش اول قرار گرفته ومحل نگهداری آذوقه، محل سکونت سرباز ها، مسجد و ملزومات نظامی تعبیه شده است. و بخش سوم آن هم مرکزیت قلعه را داراست و بالاترین بخش قلعه می باشد که در دو طبقه ساخته شده که بر تمامی قسمت روستاها و راه‌های ارتباطی اطراف اشراف دارد. مصالح به کار رفته در قلعه تاریخی فورگ بیشتر سنگ، خشت و آجر می باشد. این قلعه همچنان بعد از گذشت قرون زیاد، قامت خود را ایستاده نگاه داشته است. با توجه به اسناد و مدارکی که وجود دارد مورخان به این موضوع دست یافتند که این بنای تاریخی در دوران مختلفی مورد بازسازی واقع شده که آخرین مرحله معماری آن نیز مربوط به دوره افشاریان می باشد.
.jpg)
در مجله گردشگری افراگشت کهن بخوانید.