طاق کسری یا ایوان مدائن
از جمله آثار تاریخی به جا مانده از دوران ساسانیان می توان به طاق کسری اشاره کرد که در حال حاضر در کشور عراق قرار دارد. طاق کسری به عنوان یک شاهکار مهندسی یاد می شود، زیرا این بنا از برجسته ترین و معروف ترین نمونه های معماری در زمان ساسانیان می باشد. البته که بعد از گذشت سال ها و اتفاقات تاریخی مختلف از ایران جدا شد، متاسفانه امروزه چیز زیادی از طاق کسری باقی نمانده است زیرا بی توجهی هایی که به این بناشد باعث آسیب های جدی شده است.
قدمت طاق کسری
طاق کسری با عناوین دیگری مانند ایوان مدائن و طاق خسرو هم یاد می شود. طبق نوشته های که از دوران پهلوی به جا مانده است این اثر باستانی در زمان پادشاهی شاپور اول ساخته شده است و برخی از مورخان زمان ساخت این بنا را مربوط به دوره اشکانیان می دانند و گسترش و توسعه آن در زمان ساسانیان صورت گرفت. قدمت طاق کسری حدود 2000 سال می باشد و در حال حاضر در ساحل شرقی رود دجله قرار دارد. جالب است بدانید طاق کسری بلندترین طاق خشتی جهان بدون قالب که توسط دست انسان ساخته شده است در زمان باستان محسوب می شود.
وسعت طاق کسری
ارتفاع ایوان مدائن 37 متر، عرض دهانه آن 25 متر و عمق آن در حدود 50 متر می باشد و نمای کلی با آجر های زرد پوشیده شده است. بعد از حمله اعراب به ایران، طاق کسری آسیب های زیادی را دید. دربخش های مخالف شاهنامه فردوسی به عظمت بنای طاق کسری اشاره شده است. خسروپرویز پادشاه ساسانی معماران زیادی را دعوت کرد تا از بین آنها بهترینشان را انتخاب کند. البته دیدگاه های دیگری هم وجود دارد که سازنده این طاق و کاخ را شاپور اول می دانند، ساخت آن چند سال طول کشید و در ساختمان ها و سنگ قیمتی زیادی استفاده کرد که باعث درخشان شدن آن از نمای دور می شده.
استحکام طاق کسری
یکی از نکات جالبی که در ساخت طاق کسری وجود دارد این است که علی رغم اینکه این بنای تاریخی با آجر و ملات گچ ساخته شده است، اما با وجود آسیب هایی که در طول تاریخ به آن شده همچنان پابرجاست. متاسفانه با وجود دارا بودن امتیاز های برجسته تاریخی این بنا در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت نرسیده و در سال ۲۰۲۱ میلادی بخش‌های دیگری از سقف آن فرو ریخت، البته که تلاش های زیادی برای حفظ این بنا وجود دارد تا باقیمانده این اثر حفظ شود. طبق نظر باستان شناسان، سقف ایوان مدائن به مرور زمان و به دلیل عدم رسیدگی مناسب در وضعیت بحرانی قرار دارد. بیش از ۶۰ درصد از آجرهای نمای طاق کسری تابحال ریخته‌اند و با ادامه وضعیت موجود، تخریب کامل این بنا در آینده نزدیک، ممکن می باشد.
در مجله گردشگری افراگشت کهن بخوانید.