مردان نمکی زنجان
اگر به شهر زنجان سفر کرده باشید، نام مردان نمکی زنجان را شنیده اید .این اثر منحصر به فرد و شگفت انگیز که در استان زنجان واقع شده است، در زمستان سال ۱۳۷۲ ه.ش (۱۹۹۳ میلادی) در معدن نمک چهرآباد استان زنجان کشف شده‌است. در میان آن‌ها جسد یک زن و یک پسر نوجوان نیز وجود دارد. تعدادی از مردان نمکی بر اثر ادامهٔ کار معدن با بولدوزر، دچار آسیب شده اند. در سال ۲۰۰۸ میلادی بهره‌برداری از معدن متوقف شد و جسد ششمین مرد نمکی به دلیل نبود امکانات برای نگهداری از آن، به صورت دست نخورده باقی ماند. دلیل نام گذاری مردان نمکی سالم ماندن اجساد در معدن نمک، و قرار گرفتن آن ها در محیط ی پر از نمک است.
نحوه استخراج و کشف مردان نمکی
این اجساد در حین حفاری و استخراج نمک از این معادن پیدا شدند. اولین مومیایی کشف شده، جسد مردی با ریش، موی بلند و حلقه‌ی گوشواره‌ی طلا در گوش بود و در اطراف آن مومیایی اشیایی مانند تکه‌ی سبد، میخ‌های چوبی و طناب‌های گیاهی هم کشف شد. در پاییز سال 83 کارگران در حین کار مجددا با بقایای اسکلت انسانی رو به رو شدند که متاسفانه به دلیل استفاده از بولدوزر تا حد زیادی از بین رفته بود. با تلاش معدن‌کاران علاوه بر جمع‌آوری قسمت‌هایی از بقایای انسانی تکه تکه شده، تعدادی از اشیا به دست آمده به اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان منتقل گردید. بقایای انسانی این مومیایی بعد از انتقال به میراث فرهنگی، مرد نمکی 2 نام‌گذاری شد.
نحوه استخراج و کشف مردان نمکی
این بقایا متعلق به مردی میانسال با میانگین قد حدود 180 سانتی‌متر بوده که در جریان ریزش سقف تونل کشته شده بود. سالم‌ترین مومیایی کشف شده در معدن با وجود آسیب‌دیدگی‌ای که به هنگام مرگ داشته، بیشتر قسمت های آن سالم باقی مانده که شامل استخوان ها و بافت نرم است که بر اثر از دست دادن آب بدن کاملا خشک شده. یکی از این اجسد به هنگام کشف درحالت دمر قرار داشت، به شکلی که صورت و قسمت جلوی بدن روی خاک قرار گرفته بود، براساس تحقیقات صورت گرفته، مشخص شد این مومیایی طبیعی، پسر جوانی بوده که به هنگام مرگ تقریبا 16 سال داشته.و قد این مومیایی بین 170 تا 175 سانتی‌متربوده است. و گروه خونی مرد نمکی با انجام آزمایش‌ها بر روی موی سر، +B مشخص شد.
قدمت مردان نمکی
طبق آزمایش‌های سال‌یابی به روش کربن ۱۴، که بر روی استخوان‌ها و پارچه‌های لباس مردان نمکی صورت گرفته، مشخص شد سه مرد نمکی مربوط به زمان هخامنشیان حدود 2300 سال پیش و دو مرد نمکی دیگر نیز مربوط به اواخر دوران ساسانی حدود 1700 سال پیش هستند. البته که همچنان علت حضور، سقوط و مرگ وی در معدن نمک چهرآباد همچنان در هاله ای از ابهام باقی مانده است.
در مجله گردشگری افراگشت کهن بخوانید.