بند میزان کجاست ؟
بند میزان یکی دیگر از شگفت انگیزترین مکان های دیدنی استان خوزستان است که در شمال شهر شوشتر و جنوب بقعه سید محمد گیاه خوار، بر روی رود کارون قرار گرفته و یکی از مهمترین سازه آبی شوشتر بند میزان شمرده می شود.
تاریخچه بندمیزان
کلکسیون صنعتی پیش از انقلاب مربوط میشود به سازه آبی شوشتر که یکی از بزرگترین و بی نظیرترین کلکسیون به شمار می آید. ساخت سازه آبی شوشتر که برای استفاده و بهره جویی از آب مربوط به دوره هخامنشیان می باشد و در دوره ساسانیان تاسیس شد شامل بندها،پل‌ها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها، تونل ها، دستکند داریون و گرگر می باشد. بند میزان که قدمت آن به عصر ساسانی مربوط میشود مهم ترین بنای سازه آبی شوشتر به حساب می آید. بند میزان در وسط پیج بزرگ رود کارون و در محل تماس با صخره شمالی شوشتر و به روش شرقی _ غربی بر روی نهر کارون ساخته شده است. دلیل نامگذاری بندمیزان به این پل برای این است که علاوه بر رفت و آمد، از فشار تند آب در ساختار آبی از جمله چرخاب ها را کم میکند و سبب میشود تا تعادل مساوی و یکسان شدن آب در مسیر گذرگاه ها جاری شود.
با توجه به اینکه بند میزان در زمان محمدعلی میرزا بازسازی شده به همین دلیل اسم بند محمدعلی میرزا هم معروف می باشد و از دیگر نام های که به بند میزان گذاشته اند از جمله دولت شاه، تراز، خاقان، می باشد. در اصل هدف از ساخت بند میزان تقسیم کردن آب کارون به دو بخش دودانگه و چهاردانگه در قسمت بالای سازه های دیگر می باشد و نقش دیگر بند میزان در بالا آوردن آب و ریختن آن در رود داریون و کمک به آب دادن زمینهای زراعی میان آب را برعهده دارد. حتی تا به امروز بند میزان نقش تقسیم و میزان کردن آب در زنجیر آبی را دارد.
مشخصات بند میزان
مصالح استفاده شده در بند میزان سنگ های ماسه ای به صورت تراش شده و ملات ماسه و سیمان میباشد. در سال های جدید برای مراقبت سطح آن از بتن به کار برده اند. بند میزان از گونه سدهای وزنی به شمار می آید به شکل اریب با ۳۹۰ متر طول و چهار و نیم متر ارتفاع بر روی لایه صخره ای ساخته شده است. آب نهر کارون پس از وارد شدن به شهر شوشتر به کمک بند میزان به دوقسمت با نسبت ۲ به ۴ که به اسم شطیط( چهاردانگه) گرگر(دودانگه) تجزیه می شود. که در اصل بند میزان آفریننده و عامل اصلی به وجود آمدن حلقه آبی شوشتر به حساب می‌آید. عرض بزرگترین دهانه‌های بند میزان ۲/۸۵ و کوچکترین آنها ۱/۷۰ است که در نمای جنوبی بند میزان به شکل شیب دار می باشند و هر یک از این دهانه ها در زبان اهالی شوشتر اسم خاصی را دارند، یکی از دهانه ها نظم دهی آب دوشاخه رود شطیط و گرگر را بر عهده دارد. یکی از شاهکارهای معماری بند میزان از جمله این است که اگر آب گرگر فراتر از یک سوم باشد این بند آن را به قسمت شطیط منتقل میکند.
قسمت شمالی بند میزان به شکل دیواره ای صاف با ۹ فم یا همان دهانه آبرو است که می تواند آب را به سمت جنوب و رود گرگر راهنمایی کند و در قسمت میانی، دیواره ای به شکل اریب نمایان است که با قوس ۲۵ درجه ای سبب شده آب به سمت چپ منحرف شود و در قسمت غربی نیز دهانه ای قرار گرفته که آب بین دو نهر گرگر و شطیطرا میزان میکند. در قسمت غربی دیواره هایی را میتوان مشاهده کرد که در گذشته به عنوان اسکله کارایی داشت و در نمای شرقی بند میزان نیز آثار چند دیوار به صورت عمود بر هم را میتوان مشاهده کرد که نشان گر آسیاب آبی می باشد. بند میزان را نمیتوان از قسمت ضلع شرقی و ضلع غربی به آن دسترسی پیدا کرد. این بند در سال های گذشته از کلاهی (تاج) به ارتفاع تقریباً ۱/۲۰ متر تشکیل شده بود که هم اکنون تخریب شده و الیافی که تخریب نشده مربوط به بخش غربی بند است.
بند میزان و میل کلاه فرنگی
قرارگیری برج کلاه فرنگی سازه آبی شوشتر در میدان ۱۷ شهریور و در پایان خیابان بلوار میباشد که معماری این برج به شکل هشت ضلعی بر روی یک پایه چهار متری در کنار ساحل و در قسمتی که سازه پول بند میزان شروع میشود و در مجاورت آن احداث شده است که مصالح استفاده شده در این برج سنگ های تراشیده شده و آجری می باشد و ارتفاع آن ۷ متر است. عده‌ای بر این باور هستند که قدمت و کاربرد برج کلاه فرنگی محلی برای دیده‌بانی قیصر روم یا شاپور ساسانی و علاوه بر آن نظارت بر کارگران در بند میزان بود و عده‌ای دیگر نظر به این داشتند که از این برج برای بازرسی جریان آب رودخانه استفاده میکردند و عده‌ای دیگر معتقد هستند که از این برج برای آمار دادن به بعضی از کشتی ها و کلک های که از سمت شمال رود کارون به سمت شهر شوشتر وارد می شدند به کار می رفت که این برج به کشتی ها اطلاع می‌داد که به محل شاخه رود و بند میزان و پل شادروان می رسند.
جاهای دیدنی اطراف بند میزان
سازه‌های آبی شوشتر
بند میزان یکی از قسمت های شگفت انگیز سازه های آبی شوشتر محسوب میشود، که شامل آثار و بناهای مختلفی چون قلعه سلاسل، پل بند لشکر، نهر داریون و پل شادروان می باشد.
بازار سنتی
بعد از دید از بند میزان می توانید برای خرید ازخوردنی های خوشمزه محلی شوشتر به بازار سنتی شوشتر که قدمت آن به دوره قاجاریه بر میگردد، سری بزنید.
آدرس: چهار راه امام خمینی، میدان طالقانی
مسجد جامع شوشتر
یکی از مساجد قدیمی ایران مسجد جامع شوشتر می باشد که قدمت اولیه آن برمی‌گردد به اوایل اسلام و قرن سوم هجری قمری و بعد ها مورد بازسازی قرار گرفت. سبک معماری مسجد شوشتر از یک شبستان ۴۸ ستونی و دو محراب و منبر ساخته شده است که مناره مسجد در قسمت ضلع شرقی آن می باشد.
بهترین زمان سفر به بند میزان
بهترین زمان سفر به شهر شوشتر در فصلهای پاییز و زمستان و اوایل بهار می باشد و هوای شوشتر در فصل تابستان بسیار گرم و مرطوب میشود.
